Jesseka Batteau: Natuur­on­derzoek YMCA onbruikbaar

De ophef in het afgelopen jaar over de ingrijpende plannen voor het Henschotermeer zal niemand zijn ontgaan. De dreiging van verregaande verstening en toenemende massarecreatie leidde in de eerste helft van 2022 tot een petitie (inmiddels meer dan 17.000 keer ondertekend), een grote demonstratie (”Wij willen meer meer, meneer!”) en veel media-aandacht.

Het is duidelijk dat vele natuurliefhebbers in de regio en ver daarbuiten het unieke natuurlijke karakter van ons prachtige meer willen behouden. De plannen bestaan uit twee onderdelen: 1. de verdere bebouwing en recreatieve ontwikkeling van het Henschotermeer door Mooi Meer B.V. en 2. de verhuizing van het YMCA-complex in Leusden naar het Henschotermeer, in natuurgebied dat een beschermde status heeft. Vandaag concentreren wij ons op het tweede onderdeel.

Een paar weken geleden is de eerste stap gezet om de verhuizing van het YMCA vanuit Leusden naar het Henschotermeer mogelijk te maken: het ontwerpbestemmingsplan is op 6 december op de website van de Gemeente Woudenberg gepubliceerd. Hieruit valt af te leiden dat het nieuwe YMCA-complex op het voormalige terrein van de Nederlandse Camper Club (NCC) (circa 2,8 hectare) komt, waarbij een groot deel ook buiten het NCC-terrein komt te vallen (circa 5 hectare). In totaal bijna 8 hectare (16 voetbalvelden) aan bouw, ontwikkeling en intensieve recreatie in beschermde natuur, op een plek die nu nog begroeid is met bomen, planten en struiken, én een plek waar beschermde dieren wonen en foerageren. Maar daar kom ik zo nog op terug. Het nieuwe YMCA-complex bestaat verder uit een groot gebouw, 140 standplaatsen en een kampveld met permanente hutjes, naast gebouwen voor sanitair en andere voorzieningen; de capaciteit groeit van 600 bezoekers per dag naar 700 bezoekers per dag en verder zal het YMCA jaarrond bezoekers gaan ontvangen.

De argumentatie voor deze verhuizing is dat het huidige terrein in Leusden zal worden teruggegeven aan de natuur en dat dus “onder de streep” de natuur er juist op vooruitgaat. Bovendien, zo wordt er gesuggereerd, stelt de natuur bij het Henschotermeer toch al niet zoveel voor, dus dan kun je er ook wel gewoon gaan kappen en bouwen. Het wordt hoog tijd dat we deze aannames eens kritisch tegen het licht gaan houden. In de eerste plaats blijft het huidige gebouw in Leusden gewoon staan. Dat wordt dus helemaal niet “teruggegeven” aan de natuur, maar zal een nieuwe bestemming krijgen. Welke dat is, weet niemand. Met andere woorden; we hebben straks niet eén gebouw, maar twee grote recreatiegebouwen in kwetsbare natuur. Ten tweede; de hele verhuizing vindt plaats binnen beschermd natuurgebied. Bouw en ontwikkeling in natuurgebied mag alleen onder strenge voorwaarden. Niemand, werkelijk niemand, heeft de vraag gesteld waarom YMCA een nieuw huis moet vinden in NNN-gebied. Waarom daar? Er zijn toch ook legio andere mogelijkheden buíten kwetsbaar natuurgebied? Denk bijvoorbeeld aan de vele campings en bungalowparken in Nationaal Park Utrechtse Heuvelrug. Ten derde. De YMCA en de daaraan gekoppelde recreatiedruk wordt fors groter. Middels een gekunstelde rekenmethode die ik u verder zal besparen, probeert men aan te tonen dat de natuuroppervlakte en natuurwaarde juist toeneemt bij de verhuizing en niet afneemt. In de praktijk komt het erop neer dat het terrein met intensieve recreatie aan de Woudenbergse kant flink groter is (circa 8 hectare) dan het oorspronkelijke terrein in Leusden dat wordt teruggeven aan de natuur (circa 5 hectare).

Waarom moet YMCA eigenlijk in omvang groeien, vraagt u? Heel simpel. Dat komt omdat het pachtgeld is verhoogd. Alleen door de exploitatie uit te breiden kan het YMCA voldoende inkomsten generen om het hoofd boven water houden. En wie int de pacht? Juist, Landgoed Den Treek-Henschoten. Oftewel, YMCA wordt gedwongen het terrein in Leusden te verlaten en moet vervolgens een hogere pacht gaan betalen, moet daardoor uitbreiden om meer inkomsten te genereren. Economisch overwegingen gaan hier duidelijk ten koste van de natuur.

Ten vierde, en dit is heel belangrijk. Om toestemming te krijgen voor bouw en ontwikkeling in natuurgebieden moet altijd een ecologisch onderzoek uitgevoerd worden om in kaart te brengen of er beschermde zoogdieren, vogels, insecten, amfibieën of planten voorkomen in het gebied. In 2021 is voor zowel YMCA als Mooi Meer B.V. een zogenaamde natuurtoets uitgevoerd. We kunnen kort over zijn over de kwaliteit van dit onderzoek: het is ondeugdelijk, incompleet, onvolledig en uitgevoerd door een bureau zonder ecologische of biologische expertise. Verschillende experts en ervaren veldonderzoekers hebben de natuurtoets inmiddels bestudeerd en zij stellen vast dat de opzet en uitvoering aan alle kanten rammelt. De natuurtoets stelt dat de verhuizing geen of nauwelijks negatieve gevolgen zal hebben voor beschermde diersoorten, of het nu om de das, de boommarter, de vos, konijnen, reeën, reptielen, bosmieren of broedvogels gaat. Er waren wel wat dassenburchten en vossenholen gevonden, maar ja, die waren oud, vervallen en niet in gebruik, aldus het natuuronderzoek. Er waren geen geschikte bomen gespot voor boommarters, dus die zouden er wel niet zijn was de conclusie. Dat niveau.

Om de proef op de som te nemen is de werkgroep Partij voor de Dieren Woudenberg zelf met een veldonderzoeker op pad gegaan, gewoon om eens met eigen ogen te zien wat er aan sporen en burchten te vinden is. In het plangebied vonden we legio recente wroetsporen van dassen, bijt- en krapsporen van de boommarter, uitwerpselen van de vos en sporen van reeën en wilde zwijnen bij het water. Ook vonden we dassenpassages naar het omheinde deel van het NCC-terrein, dat volgens het natuuronderzoek “met een hekwerk van een fijnmazig en ingegraven gaas is omgegeven, waardoor het niet toegankelijk is voor grotere zoogdieren.” Dit klopt niet of is in elk geval achterhaald. Het hek is op vele plekken beschadigd door omvallende bomen en aan de onderkant van het hek zitten rondom grote gaten. En, tot onze grote verbazing troffen we midden tussen de gemarkeerde kampplaatsen een grote dassenburcht met meerdere ingangen. Een burcht die niet staat ingetekend in het natuuronderzoek, maar die volgens insiders al zeker 6 à 7 jaar bij beheerders bekend is.

Nalatigheid? Slordigheid? Opzet? Wie zal het zeggen. Hoe dan ook, de sporen en burchten in en rondom het plangebied zijn een sterke aanwijzing dat het gebied actief in gebruik is door de das. Essentieel leefgebied van de das valt onder het verbod van artikel 3.10 1b van de Wet natuurbescherming. Het wettelijke verbod beschermt niet alleen een burcht tegen opzettelijke beschadiging of vernieling, maar beschermt ook het foerageergebied dat bij deze burcht hoort tegen verslechtering. Er is dus maar één conclusie mogelijk. Het natuuronderzoek deugt niet en kan feitelijk niet gebruikt worden om toestemming te verlenen voor de huidige plannen. Er moet nieuw ecologisch onderzoek komen dat wordt uitgevoerd door een deskundig, erkend en gekwalificeerd ecologisch bureau. Alleen dan kunnen we tot een gewogen oordeel komen over de impact van de verhuizing van het YMCA op natuur en dieren. Zo niet, dan lopen de gemeente en ontwikkelaar het risico strafbaar te handelen. En dat moeten we natuurlijk niet willen.

De werkgroep Partij voor de Dieren Woudenberg zal haar bezwaren middels een zienswijze aan de gemeente Woudenberg kenbaar maken. Iedereen kan tot 17 januari een eigen zienswijze met bezwaren indienen. Meer weten? Neem met ons contact op via Woudenberg@partijvoordedieren.nl